MENU
De belangrijkste risico's hebben we in beeldRisico’s veranderen snel. Daarom werken we regelmatig risico’s bij en registreren we nieuwe risico’s. We blijven alert op de risico’s die we willen of moeten nemen om onze doelen te bereiken. We nemen maatregelen als dat nodig blijkt.
Top 15 van financiële risico's
We kennen ruim 100 risico's die we weer beoordeelden op de impact, zowel financieel als niet-financieel. Van deze risico's zijn er 97 met een financieel gevolg. Het totaal van deze financiële risico's ligt op ruim € 32 mln. De 15 grootste risico's, waar ook de impact niet-financieel kan zijn, vragen ruim 50% van onze weerstandscapaciteit. De grootste onzekerheid waar we op dit moment mee te maken hebben, is ‘Den Haag’. Omdat we rekening houden met de financiële effecten, zoals die nu bekend zijn, komt deze in de top 15 niet voor. Immers, de terugval van de Algemene uitkering is betrokken in onze begroting.
De huidige top 15 beschrijven we hieronder. We hebben de kans op financiële risico’s ingeschat met een ‘kans klasse-indeling’ waar een percentage aanhangt. Dit percentage geeft de kans aan dat het risico zich binnen 10 jaar voordoet. De impact, met name het financiële gevolg, samen met de kans bepaalt de beoordeling.
Nr. | Risico-oorzaak (Als gevolg van...) | Risicogebeurtenis (bestaat de kans dat...) | Risicogevolg (met als gevolg dat...) | Netto Kans | Totaal: Netto Financieel Maximum | Invloed (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Extern - Netcongestie en/of het niet tijdig behalen van geplande oplossingen door netbeheerders om netcongestie te voorkomen/verminderen | De doelstellingen voor het verduurzamen en (ver)bouwen van sporthallen niet worden gehaald en/of verkregen subsidiegelden komen te vervallen | Financieel - Wanneer de werkzaamheden niet tot uitvoering kunnen komen worden subsidievoorwaarden niet behaald.; Niet financieel - Verdere uitstel leidt tot imagoschade. Beleidsdoelstellingen "energie neutraal 2030 Bronckhorst" worden niet behaald | 75% | € 2.473 | 15,16% |
2 | Extern - Een wijziging van de SPUK regeling stimulering Sport kan de BTW op onderhoud/renovatie/nieuwbouw van sportaccommodaties alleen achteraf via SISA worden gedeclareerd | De SPUK regeling een budgetplafond kent en indien deze niet toereikend is kan de BTW op onderhoud/renovatie/nieuwbouw een kostenpost worden voor de gemeente | Financieel - Het beschikbare budget voor verduurzaming/renovatie/nieuwbouw van de gemeentelijke sportaccommodaties wordt overschreden | 50% | € 2.500 | 10,23% |
3 | Extern - Schaarste op de arbeidsmarkt bij instellingen | Er onvoldoende menskracht beschikbaar is bij gecertificeerde instellingen. Ook bij specialistischer zorg en huishoudelijke hulp zien we dat het steeds moeilijker is om cliënten tijdig te plaatsen in de juiste zorg | Financieel - Er een begrotingstekort ontstaat.; Niet financieel - Doelstellingen niet worden gehaald | 75% | € 1.000 | 6,16% |
4 | Technisch - Gehackt worden, fysiek toegang tot het systeem verschaffen (inbraak op systeem), gijzelsoftware plaatsen (losgeld eis) | Er zich een beveiligingslek voordoet waar misbruik van gemaakt wordt | Financieel - Er extra kosten worden gemaakt; Niet financieel - Dit doorgaans leidt tot imagoschade op landelijk niveau | 25% | € 3.000 | 6,09% |
5 | Extern - Inflatie met als gevolg herijking plekprijzen WMO en jeugdzorg regionale inkoop | De plekprijzen hoger zijn dan de budgetten welke zijn opgenomen in de (meerjarige) begroting | Financieel - Er tekorten binnen het budget optreden | 75% | € 750 | 4,61% |
6 | Extern - Renteverhoging op langer termijn | De financiering van 1,5% voor het aantrekken van leningen conform begrotingsuitgangspunten in werkelijkheid afwijkt | Financieel - Dit leidt tot een begrotingstekort | 50% | € 1.000 | 4,11% |
7 | Extern - Netcongestie en/of het niet tijdig behalen van geplande oplossingen door netbeheerders om netcongestie te voorkomen/verminderen | Bij nieuwbouw onderwijshuisvesting van verschillende locaties is niet tijdig een oplossing. | Financieel - Kosten die worden gemaakt in de voorbereiding op nieuwbouw, kosten voor vervangende huisvesting moeten worden gemaakt; Niet financieel - De gemeente is gehouden uitvoering te geven op de wettelijke taak onderwijshuisvesting. Vertraging kan imagoschade opleveren | 50% | € 900 | 3,68% |
8 | Extern - CAO onderhandelingen loonkosten HBH | De loonkosten gaan stijgen | Financieel - Er tekorten binnen het budget optreden | 70% | € 500 | 2,85% |
9 | Omgeving - Een niet sluitende exploitatie van een zwembad | Eén of meerdere zwembaden moeten sluiten | Financieel - Er alsnog kosten voor sloop of andere kosten moeten worden gemaakt die voortvloeien uit het recht van eerste aankoop; Niet financieel - Er plaatselijke imagoschade optreedt | 50% | 650.000 | 2,66% |
10 | Mens - Complexe problematiek. | De wachtlijsten in de zorg oplopen door stijging van het aantal jongeren met een complexe problematiek | Financieel - Er tekorten op het budget komen; Niet financieel - Dit leidt tot minder weerbare jeugd | 50% | € 500 | 2,05% |
11 | Extern - Tekort aan personeel door schaarste op de arbeidsmarkt | Doelstellingen niet of niet op tijd worden bereikt | Financieel - Dit leidt tot vertraging en extra kosten voor de gemeente; Niet financieel - Imagoschade ontstaat doordat doelstellingen worden vertraagd of niet worden gehaald | 50% | € 500 | 2,05% |
12 | Extern - Inflatie/prijsstijgingen | Doelstellingen niet of niet op tijd worden bereikt | Financieel - Er vertraging optreedt en dit leidt tot extra kosten voor de gemeente; Niet financieel - Imagoschade ontstaat doordat doelstellingen worden vertraagd of niet worden gehaald | 50% | € 500 | 2,04% |
13 | Extern - Oorlog Oekraïne-Rusland en militair strategische ontwikkeling tegen NAVO | Zich cyberaanvallen voordoen. De voorbeelden zijn er al met DDOS aanvallen bij overheidsinstellingen en nutsbedrijven maar dat kan veranderen in echte cyberaanvallen | Financieel - Uitval communicatie/internet optreedt en er geen informatie in brede zin en geen dienstverlening (energiebedrijven, telefoon en internetproviders) is. Het opnieuw opstarten brengt veel extra kosten met zich mee; Niet financieel - Dit kan leiden tot landelijke imagoschade | 25% | € 1.000 | 2,04% |
14 | Extern - Vluchtelingenstroom (o.a. als gevolg van oorlog Rusland-Oekraïne), aantallen statushouders en asielzoekers, wijzigingen in wet- en regelgeving en wereldwijde ontwikkelingen. | De gemeente onvoldoende huisvestingsmogelijkheden en opvangplekken biedt voor vluchtelingen, statushouders en asielhouders (conform wettelijke verplichting) | Financieel - ; Niet financieel - We niet de opvang bieden die we toegezegd hebben | 50% | € 500 | 2,04% |
15 | Organisatie - Verslechterde economische vooruitzichten | We minder legesopbrengsten ontvangen dan geraamd | Financieel - Er een begrotingstekort ontstaat | 50% | € 400 | 1,63% |
Risico-analyse met de belangrijkste wijzigingen binnen onze risico's
Het aantal risico’s steeg. Dit kwam door onduidelijkheden in de landelijke politiek. Zoals politiek onrustige omstandigheden, vluchtelingenstromen en toekenningen van het rijk die versoberden. Voor deze jaarrekening passen we enkele risico’s aan op ‘kans’ en ‘financieel’ gevolg. We voegden acht nieuwe risico’s toe, drie risico’s vervielen en 2 risico’s openbaarden zich. Hierbovenop komt nog het risico van de duurder gebleken zorg dat bij de jaarrekeningcijfers zichtbaar werd.
Financiële risico's
De belangrijkste ontwikkelingen in de top 15:
- Vluchtelingenstroom. Er zijn te weinig huizen en opvangplekken. De regels en wereldwijde omstandigheden blijven aan verandering onderhevig. Dit is een nieuw risico.
- Legesopbrengsten door verslechterde economische vooruitzichten. We krijgen minder legesopbrengsten dan verwacht. Hierdoor ontstaat een begrotingstekort. Dit is een nieuw risico.
Door de bovenstaande ontwikkelingen veranderde de top 15. We verlaagden de risico’s rond nieuwbouw van onderwijshuisvesting. Het risico rond onderhuisvesting was eerst gericht op de bouw van de VO-school. Inmiddels is deze gereed, maar kennen we meerdere locaties waar onderwijshuisvesting aandacht krijgt. Door nieuwe risico’s op te nemen, vielen twee risico’s buiten de top 15:
- Een onjuiste aangifte van omzetbelasting en het btw-compensatiefonds (BCF).
- Het menselijk handelen van bestuurders.
Dit betekent niet dat deze risico’s onbelangrijk zijn, maar ze behoren niet tot de 15 risico’s met de grootste financiële impact. We blijven deze risico’s volgen.
Nieuwe financiële risico’s buiten de top 15
De volgende risico’s zijn nieuw, maar vallen buiten de top 15:
- Landelijke imago van de politiek. Inwoners hebben weinig vertrouwen in de politiek. Dit beïnvloedt ook de lokale beeldvorming.
- Externe landelijke dreigingen: Deze kunnen de toegang tot water, voedsel en elektriciteit verstoren. Dit kan de samenleving ontwrichten en onze dienstverlening stilleggen. We zouden dan een crisisorganisatie hebben opgestart.
- Krapte op de arbeidsmarkt binnen het sociaal domein. Inwoners die recht hebben op zorg of ondersteuning zouden dat dan niet op tijd krijgen. De vraag naar zorg en ondersteuning groeit en wordt ingewikkelder. Dit belast de omgeving meer, zowel het sociale netwerk als de professionals.
- VNG uit het IZA-akkoord: Na 2025 zijn er geen IZA-middelen meer beschikbaar. Hierdoor zouden gestarte of gefinancierde projecten niet meer door kunnen gaan.
- Aflopende financiering GALA: Door het stoppen van de financiering kunnen we minder doen aan preventie. Hierdoor zouden meer individuele voorzieningen nodig zijn.
- SPUK Doorstroomregeling is nog niet gepubliceerd en aan ons toegekend door het rijk doordat de regeling nog meer versoberd moet worden. De opvang van statushouders in de doorstroomlocatie is gestart en er zijn financiële verplichtingen aangegaan met de eigenaren.
- Extra verkiezingen: In de politiek in Nederland ontstaat er meer kans op het moeten organiseren van verkiezingen. De financiële verplichtingen moeten we nakomen, maar er is geen zekerheid over dekking vanuit het rijk. Bij de extra verkiezingen in 2023 kregen we geen extra vergoeding.
Overige ontwikkelingen
Het CPB ziet dat de koopkracht minder stijgt dan verwacht. Er is een lichte stijging. Het landelijke begrotingstekort groeit omdat uitgaven sneller stijgen dan inkomsten. Vooruitkijken blijft moeilijk door de oorlogen in Rusland-Oekraïne en Gaza. De toegenomen uitgaven van de overheid, bijvoorbeeld voor defensie, drukken op de rijksbegroting en uiteindelijk op de Algemene uitkering.
Niet-financiële risico's
Naast onze financiële risico’s zien we ook risico’s op het gebied van fraude, veiligheid, gezondheid en juridische aansprakelijkheid. Die risico’s kunnen het realiseren van onze doelstellingen in gevaar brengen. Ook zijn deze slecht voor ons imago en kunnen verlies in vertrouwen veroorzaken. Van de actuele risico's zijn er negen met alleen een niet-financiële impact.
Hieronder volgen de belangrijkste niet-financiële risico’s waarbij imagogevolgen op landelijk niveau kunnen optreden.
Risico-oorzaak (Als gevolg van...) | Risicogebeurtenis (bestaat de kans dat...) | Risicogevolg (met als gevolg dat...) | Imago klasse |
|---|---|---|---|
Technisch - Gehackt worden, fysiek toegang tot het systeem verschaffen (inbraak op systeem), gijzelsoftware plaatsen (losgeld eis) | Er zich een beveiligingslek voordoet waar misbruik van gemaakt wordt | Financieel - Er extra kosten worden gemaakt; Niet financieel - Dit doorgaans leidt tot imagoschade op landelijk niveau | 5 |
Extern - Oorlog Oekraïne-Rusland en militair strategische ontwikkeling tegen NAVO | Zich cyberaanvallen voordoen. De voorbeelden zijn er al met DDOS aanvallen bij overheidsinstellingen en nutsbedrijven maar dat kan veranderen in echte cyberaanvallen | Financieel - Uitval communicatie/internet optreedt en er geen informatie in brede zin en geen dienstverlening (energiebedrijven, telefoon en internetproviders) is. Het opnieuw opstarten brengt veel extra kosten met zich mee; Niet financieel - Dit kan leiden tot landelijke imagoschade | 5 |
Technisch - Onbedoeld verstrekken van privacygegevens | Er datalekken ontstaan door ten onrechte verstrekte persoonsgegevens | Financieel - Er claims kunnen worden ingediend of boetes volgen die leiden tot financiële schade; Niet financieel - Het openbaar worden van datalekken schadelijk kan zijn voor het imago van de organisatie op landelijk niveau | 5 |
Extern - Verontreiniging met chemicaliën. Bijvoorbeeld Crystal Meth (kwik), PFAS | Milieuschade wordt veroorzaakt en de volksgezondheid in het geding komt | Financieel - Het budget wordt overschreden. De kosten van opruiming en formatie-inzet mogelijk niet op de veroorzaker, huurder en/of eigenaar verhaald kunnen worden.; Niet financieel - Er kans op landelijke aandacht in de pers ontstaat | 5 |
Omgeving - Onvoldoende budget of onvoldoende medewerking van derden, inwoners en ondernemers | De doelstelling van de Herijkte Routekaart 'Energieneutraal Bronckhorst 2024-2030' niet wordt gehaald | Financieel - ; Niet financieel - Er reputatieschade optreedt op landelijk niveau | 5 |
Overige ontwikkelingen
Een aantal ontwikkelingen heeft invloed op onze gemeente. Deze kennen (nog) geen financiële impact, maar zijn belangrijk voor onze samenleving en de gemeente. Ze brengen wel risico’s met zich mee.
- Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS): Op verschillende plekken in Nederland worden PFAS verontreinigingen aangetroffen. Ook in onze gemeente kennen we verontreinigingen, maar weten we niet wat er wellicht nog op ons afkomt. Op dit moment is onduidelijk wat dit (financieel) voor ons betekent.
- Nationaal Programma Ruimte voor Defensie (NPRD): Het ministerie van Defensie is op zoek naar meer ruimte. In onze gemeente werd het gebied rond de Zutphen-Emmerikseweg/Muizengatweg in Toldijk aangewezen als zoeklocatie voor grootschalige munitieopslag. De mogelijke munitieopslag zou echter zo ontwrichtend zijn voor de sterke leefgemeenschappen in Toldijk, Hummelo en Achter-Drempt, dat zowel de samenleving als de gemeente aangaven dat de locatie onacceptabel is. In november 2024 bleek dat Defensie de locatie in Toldijk niet verder onderzoekt als voorkeurslocatie. De uiteindelijke besluitvorming door het kabinet vindt in 2025 plaats.
- Laagvlieggebied voor helikopters: Een groot deel van de Achterhoek is aangewezen als zoeklocatie. In 2024 was hier nog geen duidelijkheid over. Besluitvorming door het kabinet vindt ook in dit geval in 2025 plaats.
Openbaring van risico’s
In 2024 openbaarde zich een risico welke we ook in beeld hadden binnen ons risicomanagement. We houden rekening met de opzegging van de huurovereenkomst door de Omgevingsdienst Achterhoek (ODA). Zij zegden de huur op. Ook openbaarden meerdere risico's zich op het gebied van Wmo en Jeugdzorg, onder andere het risico rond (stijging van) complexe problematiek. Deze risico's worden gedeeltelijk afgedekt door de egalisatiereserve specifiek voor de openeinde regelingen, maar dit dekt niet de gehele stijging van de kosten. Met het openbaren van deze risico's worden de kans en impact op het nogmaals ontstaan van de risico's niet verkleind.