Wat deden we in 2024 om de maatschappelijke doelen te bereiken?

We stelden onze verwachtingen over afval bij

Inleiding

In ons afval- en grondstoffenbeleid stelden we doelen die we in 2025 willen realiseren. Door veranderde omstandigheden, zoals de komst van het statiegeld op plastic flessen en blikjes, stelden we onze doelen op restafval en PMD bij.

Resultaten

We stimuleerden de afname van de hoeveelheid restafval per inwoner en we stimuleerden de toename van de kwaliteit van het aangeboden restafval 

De afgelopen jaren lag landelijk de nadruk op het verlagen van de hoeveelheid restafval door afvalscheiding. Daardoor was er minder aandacht voor de kwaliteit (het aandeel ‘stoorstoffen’) van het gescheiden materiaal.  Het doel van 30 kg restafval per inwoner gesteld in het beleid, komt hierdoor in een ander licht te staan. De doelstelling voor 2024 en 2025 is daarom bijgesteld naar 35 kg.  

Naast de doelstelling van 35 kg restafval en een goede kwaliteit van de grondstoffen heeft het rijk het afgelopen jaar ingezet op een recyclepercentage van minimaal 60% in 2030. Deze doelstelling halen we al. In 2023 haalden we al een recyclepercentage van 70%. 

Bij een onafhankelijk landelijk vergelijkingsonderzoek met 189 deelnemende gemeenten zijn we als tweede geëindigd. Hieruit bleek dat we één van de beste afvalprestaties behaalden met een hoge mate van afvalscheiding, een goede dienstverlening en weinig restafval.

We stimuleerden de gescheiden inzameling en recycling van PMD afval  

We zetten ons in om de hoeveelheid correct gescheiden plastic-, metaal- en drankkartonsafval (PMD) per inwoner te laten toenemen zodat de hoeveelheid afgekeurd, dat als restafval wordt verwerkt, daalt. We voerden samen met Circulus het project Schone Stromen uit. De kwaliteit van het aangeboden PMD werd steekproefgewijs gecontroleerd. We stimuleerden de inwoner een betere kwaliteit van het PMD aan te leveren. 

We zagen het volume en gewicht van PMD afnemen nu er een statiegeldsysteem bestaat op plastic flesjes en drankblikjes. We bereikten deels het gewenste effect, verminderen van restafval en het bevorderen van recyclen door het statiegeldsysteem. Voor 2024 en 2025 stelden we de doelstelling bij van 45 kg naar 40 kg voor de hoeveelheid gescheiden ingezameld PMD. De statiegeldflesjes en blikjes lopen niet meer via de gemeentelijke stroom. 

We zetten in op het besparen van energie

Inleiding

We stelden in juli de herijkte routekaart ‘Bronckhorst energieneutraal’ vast. Daarin werd de regie op de Warmtetransitie en de Dorpsenergieprocessen herijkt. De voorbereiding van het warmteprogramma startte in 2024 met het voornemen eind 2026 gereed te zijn. Hierin werken we onze complete aanpak van de verduurzaming van bestaande woningen uit. Deze aanpak stimuleert al onze inwoners en ondernemers om met hun woning of bedrijfsgebouw aan de slag te gaan. Hierbij zetten we sterk in op drie natuurlijke momenten:

• de CV-ketel gaat kapot;
• het verhuismoment;
• bij grote verbouwing.

 Resultaten

We bespaarden energie door huishoudens te helpen 

We hielpen huishoudens op verschillende manieren om energie te besparen. We baseerden de resultaten op de aanpak die we gebruikten voordat de Herijkte Routekaart ‘Bronckhorst energieneutraal’ in juli werd vastgesteld. We ondersteunden inwoners op verschillende manieren:

• De energiecoaches gingen op locatie en continueerden de begeleiding van de subsidieaanvragen in de Bloemenbuurt in Zelhem. 
• Onze energiecoach hielp inwoners met verduurzamen door huisbezoeken en advies voor kleine maatregelen. Samen met zorg- en leerinstellingen ontwikkelden we een witgoedregeling voor huurders.
• We lanceerden subsidies voor klussers: 'Klussen zonder kosten' (€ 750 per huishouden) en 'Geld voor gemak' (€ 2.000). Het Energieloket Achterhoek voert deze regelingen uit. Er maakten 26 inwoners gebruik van de regeling 'Klussen zonder kosten' en 49 van 'Geld voor gemak'.
• We hebben het Energieloket actief ingezet rondom de isolatiegelden.
• We waren in Zelhem en Steenderen met het energieloket op locatie voor vragen van inwoners over woningverduurzaming, in samenwerking met het Energieloket.
• We ondersteunden de Bloemenbuurt in Zelhem. Elf keer werd gebruik gemaakt van de subsidieregeling van het volkshuisvestingsfonds. We bereikten 70 van de 179 woningen die we tot 2030 willen bedienen. 
• De energiecoach ging langs woningen van particulieren in de buurt van de woningen die de corporatie Sité verduurzaamde in Baak en Steenderen.

We verduurzaamden de woningvoorraad

We stelden de Herijkte Routekaart ‘Bronckhorst energieneutraal’ vast. We rapporteren over dit onderdeel hierboven bij 'We bespaarden energie door huishoudens te helpen' en verderop bij 'We stelden dorpsenergieplannen op voor Keppel-Eldrik, Steenderen en Vorden'.

We versnelden en breidden het gebruik en opwek van duurzame energie uit

Inleiding

Na het vaststellen van de Herijkte routekaart ‘Bronckhorst energieneutraal’ in juli, stelde u in december het Addendum Herijkte Routekaart vast. Hierin werden de thema's participatie en lokaal eigendom met betrekking tot grootschalige opwek uitgewerkt. We versnelden en schaalden op om de energiedoelen te halen. De energietransitie gaat om het overgaan van fossiele brandstoffen naar duurzame bronnen van energie. Ook energie uit bodem, water en biomassa spelen een rol. Deze bronnen voorzien in de energiebehoefte die overblijft na maximale energiebesparing. De duurzame opwek wilden we met minimaal 10% vermeerderen ten opzichte van het vergelijkingsjaar 2015.

Resultaten

We werkten aan bewustwording

Op basis van de Herijkte Routekaart is de gemeentelijke strategie voor bewustwording bij huishoudens en ondernemers aangescherpt. Dit gaat over de warmtetransitie zoals isoleren en van het aardgas af gaan. Onder de naam 'Goed voorbereid op morgen' startten we met het ontwikkelen van een aanpak die inzet op de drie natuurlijke momenten, om stappen te zetten rondom energiebesparing in de woning (om uiteindelijk van het aardgas af te gaan) en anderzijds om specifieke doelgroepen te laten versnellen in de aanpak van de woning, of het bedrijfsgebouw. Voor bewustwording rondom grootschalige opwek waren onze activiteiten vooral gericht op het windzoekgebied Keppel-Eldrik.

We kenden versnellingsprojecten voor specifieke doelgroepen van gebouweigenaren (VHF buitengebied, Nationaal Isolatieprogramma, woningcorporaties, monumenten, particulieren verhuurders).

We stelden dorpsenergieplannen op voor Keppel-Eldrik, Steenderen en Vorden

Er waren drie Dorpsenergieprocessen actief in Steenderen, Keppel-Eldrik en Vorden. Van de activiteiten die daar plaatsvonden, kregen we een goed inzicht hoe we deze activiteiten bij volgende DEP processen effectief en efficiënt kunnen inzetten. De Omgevingswet, de warmtetransitie en de op handen zijnde en duidelijkere, technische en wettelijke kaders helpen hierbij. Deze activiteiten waren onder andere:

• uitvoeren van warmtescans in Steenderen;
• het faciliteren van energiemarkten in Steenderen en Keppel georganiseerd door inwoners;
• het faciliteren van de organisatie en de uitvoering van huis-aan-huis bezoeken door vrijwilligers en energiecoaches gericht op bewustwording in Vorden en Wildenborch; 
• het faciliteren en deelnemen aan huiskamergesprekken met meerdere huishoudens georganiseerd in Vorden door werkgroep Participatie;
• diverse voorlichtingsbijeenkomsten voor monumenteigenaren georganiseerd door de werkgroep monumenten uit Keppel. In de toekomst is deze werkgroep gemeentebreed inzetbaar.

We breidden het aantal laadpalen voor elektrische auto’s uit

We stimuleerden de uitbreiding van het aantal laadpalen in onze gemeente. We plaatsten drie laadpalen. We startten in december met een participatietraject. Inwoners konden locaties aangeven waar zij graag een laadpaal wilden. We ontvingen veel reacties en gaan 26 plekken aanwijzen voor plaatsing.

We maakten twee buurten niet 'aardgasvrij-ready'

Het is niet haalbaar om alle wijken voor 2030 volledig aardgasvrij te maken. Met de basisaanpak 'Goed voorbereid op Morgen' en de Dorpsenergieplannen (DEP) werken we toe naar een aardgasvrije gemeente in 2050. In de transitievisie warmte uit 2021 hadden we het voornemen twee buurten per jaar te begeleiden. We begeleiden inwoners nu via de DEP's. Zo maken we uiteindelijk alle gebouwen in onze gemeente aardgasvrij. 

We faciliteerden bedrijven die overgaan op duurzame energiebronnen

Samen met het programma 'Werklocaties’ faciliteerden we bedrijven om te verduurzamen. Onderdeel daarvan is het overgaan van deze bedrijven op een duurzame energiebron. We werkten samen met het Duurzaam Ondernemerscentrum Achterhoek. In opdracht van VNO-NCW en DOA is een bedrijventerreinen analyse uitgevoerd, gericht op kansrijk realiseren van energyhubs. Voor onze gemeente zijn bedrijventerreinen in Zelhem en Vorden ('t Werkveld) kansrijk. 

Er zijn op verzoek van winkeliers warmtescans uitgevoerd. Met deze scans kunnen winkeliers gericht maatregelen nemen voor isolatie en het vervangen van de cv-ketel.

We versnellen de energietransitie door grootschalige opwek van elektriciteit

Uw raad besloot in december de ontwikkeling van windmolens in zoekgebied Keppel-Eldrik toe te staan en stelt strikte voorwaarden aan de initiatiefnemers. Deze voorwaarden richten zich op participatie bij de ontwikkeling en exploitatie van een windpark en op lokaal eigendom. In 2024 was er nog een moratorium op wind van toepassing, waardoor we niet in gesprek waren op dit onderwerp.

We gaven als gemeente het goede voorbeeld met besparen van energie en het gebruik van duurzame energiebronnen

Inleiding

We geven als gemeente het goede voorbeeld met besparen van energie en het gebruik van duurzame energiebronnen. We verduurzamen ons wagenpark, plaatsen (slimme) laadpalen, gebruiken deelauto's voor een deel van de dienstautobehoefte en promoten een fietsplan bij medewerkers. We maken een actieplan voor de verdere verduurzaming van de gemeentelijke organisatie.

Resultaten

We verduurzaamden het Wmo- en leerlingenvervoer

We namen de verduurzaming van ZOOV-vervoer op in de aanbesteding, volgens de Duurzaamheidsstrategie ZOOV. Het gebruik van zero-emissie auto's is verplicht. Door fiscale en technologische ontwikkelingen in de automarkt verwachten we geen extra kosten vergeleken met voertuigen op fossiele brandstof.

We verkenden de mogelijkheden voor duurzame mobiliteit

Werkgevers vanaf 100 medewerkers waren vanaf 1 juli verplicht om achteraf te rapporteren over het zakelijke verkeer en het woon-werkverkeer van hun werknemers.

We hielden een enquête onder onze medewerkers over hun zakelijke en woon- werkverkeer. Dit was de eerste keer dat we dit deden. We herhalen dit onderzoek ieder jaar. De resultaten leidde nog niet tot aanpassingen in ons beleid of concrete projecten.

We verkenden de mogelijkheden voor slimme laadpalen en een solarcarport

We maakten op de personeelsparkeerplaats 10 plekken voor elektrische voertuigen van de gemeenten en de Omgevingsdienst Achterhoek om op te laden. Het ontwikkelen van een Solarcarport bij het parkeerterrein van het gemeentehuis in Hengelo bleek niet mogelijk. We konden de opgewekte stroom door netcongestie niet aan het elektriciteitsnet leveren.

We stelden een actieplan op voor de verdere verduurzaming van de gemeentelijke organisatie

We werkten als gemeente aan verduurzaming. De netcongestie geeft hierbij beperkingen, waardoor het niet zinvol was om het actieplan op te stellen. In 2025 is er meer duidelijkheid over netcongestie, oplossingen en termijnen. Het opstellen van dit actieplan stelden we uit naar 2025. 

We werkten met anderen aan een 'Regiorotonde'

Inleiding

De Regiorotonde is een gebiedsprogramma met meerdere projecten. Deze projecten helpen bij het oplossen van dringende energietransitieopgaven in Steenderen en omgeving.

Resultaat

We deden een Regiodeal aanvraag

We onderzochten de mogelijkheden voor een zelfvoorzienende energiegemeenschap in Steenderen. Dit omvatte energiebesparing, duurzame energieopwekking en energieopslag. Uit bijeenkomsten met partners kwamen kansen naar voren voor de ontwikkeling van een Regiorotonde in Steenderen. 

We werkten aan het sluiten van kringlopen voor energie, nutriënten en water. Dit versterkt de lokale welvaart en betrokkenheid van bewoners en bedrijven. Belangrijke spelers toonden interesse in initiatieven voor de RegioRotonde. De provincie, Regio Achterhoek en OostNL ondersteunden deze ontwikkelingen. 

Samen met partners bereidden we een aanvraag voor de Regiodeal voor. Met als werktitel: Stappenplan en best-practices voor energierotondes die lokaal groengas leveren en elektriciteit uitwisselen in de Achterhoek. We sloten ook de Town Deal Sterke Streken af met een conferentie in Ubachsberg. 

We zetten in op een versnelling bij het verduurzamen van woningen in het buitengebied

Inleiding

In 2023 kregen we een rijkssubsidie voor het verduurzamen van woningen in het buitengebied. Deze subsidie heet het Volkshuisvestingsfonds (VHF) buitengebied. De subsidiebeleidsregels bereidden we voor en worden begin 2025 vastgesteld. Vanaf dan kunnen inwoners er gebruik van maken. We nemen dit mee in Deelprogramma 2A Passend wonen (2.1.2).

We werkten samen met anderen om risico's van PFAS te beperken

Inleiding

Tijdens een controle van de provincie op zwemwaterkwaliteit is PFAS-vervuiling ontdekt op een camping in Zelhem. De ervaring die we hebben opgedaan nemen we mee in de komende jaren in de verwachting dat PFAS een aandachtsgebied zal blijven.

Resultaat

PFAS-vervuiling nabij Zelhem in beeld gebracht

De PFAS-vervuiling, en de aanpak daarvan, was niet voorzien bij het opstellen van de begroting. We werkten vanaf medio 2024 samen met verschillende overheden om de risico’s voor de inwoners te beperken. Na het onderzoek is de zwemplas afgedamd. Voorbereidingen werden getroffen om het water en de grond in 2025 weer schoon te maken. 

Indicatoren

Lokale indicator

Landelijk verplichte indicatoren

Risico's